Czym jest przetoka zębowa – przyczyny i leczenie przetoki zęba

Obecnie możemy wyróżnić dwa rodzaje przetoki zębowej: tę pojawiającą się na dziąśle oraz połączenie ustno-zatokowe, powstające czasami po ekstrakcji górnych zębów. Jakie jeszcze są objawy przetoki zębowej i jak wygląda jej leczenie?

Czym jest przetoka zębowa i jakie są przyczyny przetoki zębowej?

Przetoką zębową nazywamy pokryte nabłonkiem połączenie między dwoma narządami albo jamami ciała, które z różnych przyczyn wytwarza się w jamie ustnej. Najczęściej przetoka zębowa pojawia się na skutek zapalenia tkanek okołowierzchołkowych zęba, jednak może się formować także w wyniku zaawansowanych zmian próchniczych miazgi, chorób dziąseł, czy też mechanicznych urazów zębów. Niekiedy problem występuje również jako powikłanie po nieprawidłowo przeprowadzonym zabiegu stomatologicznym.

Obecnie wyróżniamy dwa rodzaje przetok zębowych: dziąsłową (wewnętrzną) oraz ustno-zatokową (zewnętrzną). Ich podział ma oczywiście związek z miejscem ujścia danej przetoki.

Objawy przetoki zębowej

Przetoka zębowa rozwija się najczęściej przy nieleczonych zębach martwych – zarówno stałych, jak i mlecznych. Czasem pojawia się jednak również w przebiegu zapaleń kości szczęk zębopochodnych lub promieniczych. Jak zaznaczono wcześniej, charakteryzuje ją silny ból, a także zaczerwienienie, opuchlizna i wybrzuszenie, z którego wycieka ropa. W późniejszych fazach stanu patologicznego może wiązać się ponadto z nieprzyjemnym zapachem z ust. Do czynienia możemy mieć z przetoką zęba aktywną (ze stałym wysiękiem ropnym bądź ropno-krwistym) bądź bierną (z wysiękiem pojawiającym się okresowo).

Czasem przetoka zębowa bywa trudna do zlokalizowania, to znaczy pojawia się problem ze stwierdzeniem, od którego zęba ona pochodzi. W przypadku podobnych kłopotów stomatolog wykonuje zdjęcie RTG z ćwiekiem gutaperkowym wewnątrz przetoki. Plusem takiego zdjęcia jest fakt, że widoczne jest na nim również zniszczenie kości z resorpcją korzenia.

Czy przetoka może dotyczyć także zębów mlecznych?

Okazuje się, że przetoka może dotyczyć nie tylko zębów stałych, ale również zębów mlecznych. W przypadku tych drugich zaleca się przepłukanie jej wodą utlenioną w gabinecie stomatologicznym. W ten sposób możemy zwiększyć szansę na utrzymanie „mleczaka” aż do czasu jego naturalnej wymiany na ząb stały.

Rodzaje przetok zębowych:

• przetoka dziąsłowa
• przetoka ustno-zatokowa

Przetoka dziąsłowa - kiedy mówimy o przetoce na dziąśle?

O przetoce dziąsłowej mówimy w momencie, gdy wydzielina zgromadzona w ujściu przetoki zębowej jest kierowana do wnętrza jamy ustnej. Z uwagi na fakt, że tworzy się ona przy martwych zębach z zakażoną miazgą, właściwie jedyną możliwością leczenia jest leczenie endodontyczne (oczywiście tylko w wypadku, gdy problem dotyczy zęba stałego). Prawidłowo przeprowadzone na zębie leczenie kanałowe powinno sprawić, że przetoka na dziąśle zniknie samoistnie.

W przypadku, gdy pomimo przeprowadzenia leczenia endodontycznego problem nadal występuje, o ile jest to możliwe popularną „kanałówkę” przeprowadza się raz jeszcze. Lekarz wówczas próbuje odnaleźć kanał, który stanowi źródło zakażenia i go oczyścić. Jeśli to się nie udaje, w ostateczności podjęta zostaje decyzja o usunięciu problematycznego zęba.

Jeśli mamy do czynienia z przetoką dziąsłową na zębie mlecznym, zazwyczaj w gabinecie stomatologicznym przepłukuje się newralgiczny ząb wodą utlenioną. W ten sposób mamy możliwość utrzymać zęba w łuku aż do jego naturalnej wymiany na ząb stały. U dzieci, u których wraz z przetoką na zębie dostrzega się jednak zaawansowane zmiany próchnicze, konieczna zazwyczaj jest ekstrakcja.

Przetoka ustno-zatokowa

Przetoka ustno-zatokowa pojawia się najczęściej na skutek powikłań po przeprowadzonej ekstrakcji zębów trzonowych bądź przedtrzonowych górnej szczęki. Narażone na jej wystąpienie są osoby, które mają naturalnie oddzielone wierzchołki korzeni zębów od jamy zatoki szczękowej cienką warstwą tkanki kostnej lub śluzówki. W takim wypadku ekstrakcja zęba (zazwyczaj szóstki, w wyjątkowych sytuacjach któregoś z kłów) wiąże się z powstaniem otworu łączącego jamę ustną z zatoką szczękową.

Powstanie przetoki ustno-zatokowej wymaga natychmiastowej interwencji lekarza, gdyż może wiązać się z wieloma przykrymi konsekwencjami zdrowotnymi. W zależności od wielkości powstałego otworu, przeprowadza się zabieg zamknięcia przetoki płatem śluzówkowo-okostnowym i zaszycia zębodołu. Należy jednak pamiętać, że w przypadku obecności w zmienionej zapalnie zatoce polipów podobna operacja może nie przynieść powodzenia, a wystąpić mogą skutki uboczne w postaci krwawienia z nosa oraz łatwego przemieszania się wszelkich płynów z jamy ustnej do nosa.

Leczenie przetoki zębowej

Sposób leczenia przetoki zębowej jest uzależniony od wielkości powstałego połączenia. Jak wspomniano wcześniej, w przypadku przetoki dziąsłowej najczęściej stosuje się leczenie kanałowe, jednak gdy mamy do czynienia z przetoką ustno-zatokową, konieczna staje się niekiedy ekstrakcja zęba i pokrycie powstałego po nim zębodołu przy pomocy płatu śluzówkowo-okostnowego, który wytwarza się z okolicznych tkanek. Otwór na koniec się oczywiście zaszywa, a przez kolejne czternaście dni od operacji trzeba ściśle stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego.

Zalecenia po operacyjnym leczeniu przetoki zęba

Najczęściej dotyczą one:

• kilka razy dziennie stosowania okładów z lodu,
• przez pierwsze dwie godziny od zabiegu wstrzymania się od jedzenia i picia, potem spożywania wyłącznie pokarmów papkowatych (zup, budyni, itp.),
• przez dobę od zabiegu nieprzepłukiwania jamy ustnej żadnymi płukankami,
• pomijania leczonej okolicy w trakcie czyszczenia zębów,
• stosowania przepisanych antybiotyków i środków przeciwbólowych,
• niedmuchania nosa, kichania i kasłania jedynie z otwartymi ustami,
• uczęszczania na ustalone wizyty kontrolne,
• stronienia od wysiłku fizycznego i kontaktu z promieniami słonecznymi.

Niestety, przeprowadzenie zabiegu operacyjnego nie jest możliwe u wszystkich grup pacjentów. Najczęściej dotyczy to osób starszych i posiadających różne choroby współistniejące. W takich wypadkach możliwe jest zamknięcie zatoki przy pomocy akrylowego obturatora.