Ultradźwięki charakteryzują się krótkimi falami, dzięki którym za ich sprawą można łatwo uzyskać dokładny obraz różnych przedmiotów. Wykorzystuje się je więc przede wszystkim podczas badań USG, ale nie tylko. Obecnie mają szerokie zastosowanie w medycynie, w tym także w stomatologii.
W języku angielskim słowo „ultra” oznacza „skrajny”. Jest to oczywiste nawiązanie do sposobu działania omawianych dźwięków – są one skrajnie wysokie, przez co ludzkie ucho nie jest w stanie ich zarejestrować. Mimo to, współczesny człowiek nauczył się wykorzystywać ultradźwięki na własny użytek. W stomatologii stosuje się je zarówno w profilaktyce, jak i w trakcie ścisłego leczenia dentystycznego.
W jaki sposób wytwarzają się ultradźwięki?
Istnieje kilka sposobów wytwarzania ultradźwięków. Aby wytworzyć je samodzielnie, należy mały przedmiot wprawić w drgania o bardzo dużej częstotliwości. Można to zrobić mechanicznie, przy pomocy zmiennego napięcia elektrycznego, zmiennego pola magnetycznego bądź światła laserowego.
Jeśli chcemy mechanicznie wytworzyć ultradźwięki, musimy pobudzić do działania struny, płytki sprężyste, piszczałki, czy inne układy drgające. Typowym przykładem tego typu ultradźwięków są syreny ultradźwiękowe i piszczałka Pohlmana-Janowskiego, dzięki której w chemii i biotechnologii wytwarza się rozmaite emulsje. Przy pomocy zmiennego napięcia elektrycznego ultradźwięki można wytworzyć ciągle, impulsywnie podnosząc temperaturę przewodników prądu (metoda ta zwana jest termiczną).
Metoda wytwarzania ultradźwięków za sprawą zmiennego pola magnetycznego nazywana jest też magnetostrykcją. W tym celu zmienia się długość rdzenia elektromagnesu za sprawą zmiennego prądu przepuszczanego przez solenoid nawinięty na rdzeń. Popularne jest również uzyskiwanie elektrodźwięków przy pomocy laserów – metodę tę nazywa się inaczej optyczną, dzięki laserowi można wytworzyć fale sprężyste w szerokim zakresie częstotliwości ultradźwiękowych aż do zakresu hiperdźwiękowego.
Ultradźwięki a badanie USG
W medycynie ultradźwięki wykorzystuje się przede wszystkim do przeprowadzania ultrasonografii (USG). Jak to wszystko przebiega? Jak wygląda wykorzystanie ultradźwięków w badaniu USG od strony technicznej?
Otóż fala ultradźwiękowa ulega odbiciu na granicy dwóch ośrodków, z których każdy różni się gęstością oraz prędkością rozchodzenia się dźwięków. Należy pamiętać, że poszczególne organy w ciele człowieka mają różne wartości prędkości i gęstości, a więc fala ultradźwiękowa odbija się częściowo od granicy ośrodków i jest rejestrowana przez sondę. Następnie przenika dalej, w głąb danego organu i ponownie odbija się od następnej granicy. Te „odbijające się” impulsy są rejestrowane i dzięki temu widoczny staje się obraz wewnętrznej budowy człowieka.
Dla wielu osób zagadkowy pozostaje fakt, dlaczego przed badaniem USG konieczne jest posmarowanie skóry specjalnym żelem. Otóż w powietrzu fala ultradźwiękowa rozchodzi się po prostu z inną prędkością niż w skórze i niezastosowanie żelu mogłoby sprawić, że fala nie zdołałaby wejść w głąb organizmu. Żele cały proces usprawniają i czynią go znacznie szybszym.
Ultradźwięki w stomatologii
Wraz z postępem techniki, coraz częściej ultradźwięki wykorzystuje się w stomatologii. Obecnie używa się ich w:
- profilaktyce przed formowaniem się kamienia nad dziąsłowego i pod dziąsłowego. Umożliwia ją skaler ultradźwiękowy, który pozwala precyzyjnie, bezboleśnie i w pełni komfortowo dla pacjenta poradzić sobie z codziennymi złogami zalegającymi na powierzchni szkliwa;
- leczeniu paradontozy, oczyszczaniu kieszeni dziąsłowych i innych newralgicznych miejsc. Wykorzystuje się do tego urządzenie o nazwie Vector;
- leczeniu kanałowym, oczyszczaniu kanałów zębowych i ich udrażnianiu;
- leczeniu protetycznym, usuwaniu wkładów koronowo-korzeniowych i wykańczaniu opracowywania zębów pod korony;
- chirurgii stomatologicznej, przy zabiegach, w których pracuje się z wykorzystaniem piezosurgerów.
Jak działają piezosurgery i Vector?
Piezosurgery i Vector to urządzenia ultradźwiękowe obce większości użytkowników. Jeśli chodzi o piezosergery, przydatne okazują się one podczas zabiegów z zakresu chirurgii jamy ustnej, a także w trakcie leczenia ortodontycznego, implantologicznego oraz periodontologicznego. Urządzenia te umożliwiają tak zwane cięcie mikrometryczne, które jest bardzo precyzyjne i bezpieczne. Dzięki niemu poszczególne zabiegi są dla pacjenta bardziej komfortowe, rany po nich szybciej się goją, mniejsze jest też ryzyko wystąpienia powikłań.
Co do Vectora, jest to również urządzenie pizoelektryczne, ale używa się go do leczenia paradontozy oraz oczyszczania patologicznych kieszeni dziąsłowych. Umożliwia ono w unikatowy sposób rozbijanie biofilmu patologicznego i dzięki wykorzystanej metodzie leczenia zapewnia podczas zabiegu bezpieczeństwo dziąsłom i szkliwu. Vector sprawia, że szkodliwa płytka bakteryjna zostaje skutecznie usunięta, pozwalając tym samym na wytworzenie się nowego, zdrowego dziąsła.
Skorzystanie z Vectora może się także okazać dobrym pomysłem przy zapaleniach przyzębia, a także stanach zapalnych wokół wypełnień, czyli implantów, mostów oraz koron porcelanowych.
