Szkliwiak – trudny do wykrycia nowotwór zębopochodny, jakie są rokowanie i czy RTG go wykryje?

Szkliwiak to nowotwór zębopochodny, powstający na skutek związku ameloblastomy z wirusem brodawczaka ludzkiego bądź rozwijający się z torbieli zębopochodnej. Najczęściej pojawia się w okolicach tylnej części żuchwy (w mniej więcej 80% przypadków), rzadziej obserwuje się go w szczęce. Ze względu na brak objawów, szkliwiaka zazwyczaj niezmiernie trudno jest rozpoznać. Jak to zatem zrobić? Jak wygląda szkliwiak i jego objawy?

Czym jest szkliwiak, czy jest złośliwy i jakie są jego rodzaje?

Szkliwiak jest nowotworem pół-złośliwym, ale tak naprawdę tylko sporadycznie powoduje przerzuty. Rzadko wiąże się z jakimikolwiek dolegliwościami, wzrasta powoli, często przez wiele lat. Obecnie wyróżniamy kilka rodzajów szkliwiaka:

• szkliwiak jednokomorowy,
• szkliwiak wielokomorowy,
• szkliwiak obwodowy,
• szkliwiak desmoplatyczny,
• szkliwiak złośliwy (najagresywniejszy szkliwiak, mogący powodować przerzuty, zwłaszcza do płuc).

Szkliwiak może rozwijać się u osób w każdym wieku, choć najczęściej pojawia się między dwudziestym a pięćdziesiątym rokiem życia. U dzieci występuje niezmiernie rzadko, ale również można zaobserwować takie przypadki – najczęściej mają one związek z zatrzymanym zębem.

Nowotwór rozwija się ze znajdujących się w kości pozostałości listewki zębowej, torbieli zębopochodnej, bądź rogowaciejącego-torbielowatego guza zębopochodnego. Ma on również związek z wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).

Szkliwiak – objawy i rozpoznanie. Jak wykryć ten nowotwór?

Wiecie już, że szkliwiak zazwyczaj rozwija się w jamie ustnej przez wiele lat, a jego rozwój w zdecydowanej większości przypadków przebiega w zasadzie bezobjawowo. Do rozpoznania szkliwiaka dochodzi więc najczęściej przypadkowo, za sprawą badania RTG.

Mimo to, istnieją pewne przesłanki, które powinny stanowić dla nas sygnał alarmowy. Na kontrolę do stomatologa w związku z podejrzeniem u siebie szkliwiaka i jego objawów powinniśmy się zgłosić w przypadku:

• problemów z gojeniem się ran po usunięciu zęba,
• niepokojących zmian w zgryzie,
• przesunięć zębów,
• zauważalnej asymetrii twarzy,
• obrzęków policzków, dziąseł, czy podniebienia,
• kłopotów z niedrożnością nosa,
• zaburzeń czucia w okolicach wargi dolnej i bródki,
• problemów z właściwym przyleganiem protezy.

Szkliwiak zostaje rozpoznany nie tylko poprzez badanie rtg, do jego diagnostyki dochodzi też za sprawą takich badań obrazowych jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, czy USG. Dzięki nim, specjalista ma możliwość określić wielkość guza, a także stopień zniszczeń, jakie już zdołał wyrządzić w obrębie otaczających tkanek. Jako że szkliwiak może z pozoru przypominać też inne rodzaje nowotworów, do jego ostatecznego rozpoznania dochodzi najczęściej dopiero po wykonaniu badania histopatologicznego bądź po operacji jego usunięcia.

Jak wygląda szkliwiak żuchwy i gdzie ten guz występuje?

W około 80% przypadków szkliwiak rozwija się w okolicach żuchwy. Jego typowa lokalizacja to obszary w pobliżu zębów trzonowych (od „szóstek” do „ósemek”), oraz tak zwany kąt żuchwowy, czyli obszar za zębami. W początkowej fazie rozwoju, przez długi czas szkliwiak żuchwy nie daje żadnych objawów – dopiero w późniejszym stopniu zaawansowania, za jego sprawą może występować zauważalna asymetria w rysach twarzy, czy też wady zgryzu.

Zęby, w okolicach których rozwija się szkliwiak, pozostają żywe, ale zwiększa się ich ruchomość. Często występuje ich rozchwianie, pojawia się ból oraz zaburzenia czucia. Czasem pojawia się także tak zwany „objaw chrzęstu pergaminowego” (innymi słowy, trzeszczenie przy nacisku) czy chełbotanie (wyczuwanie płynu przy nacisku). Wraz ze swoim wzrostem, szkliwiak zaczyna naciekać okoliczną kość oraz dziąsła, i w ten sposób coraz bardziej je niszczyć.

Szkliwiak szczęki występuje dużo rzadziej od szkliwiaka żuchwy. Podobnie jak on, najczęściej zlokalizowany jest w okolicach trzonowców, jednak charakteryzuje się dużo szybszym dawaniem objawów – wszystko ze względu na to, że kości szczęki mają inną budowę. Jego rozwój przebiega od zatoki szczękowej, w kierunku oczodołu i podstawy czaszki.

Leczenie szkliwiaka - polega zazwyczaj na chirurgicznym usunięciu guza

Leczenie szkliwiaka polega na chirurgicznemu wycięciu guza wraz z marginesem zdrowych tkanek. Innymi słowy – aby skutecznie pozbyć się nowotworu, konieczne jest usunięcie nie tylko samego guza, ale również znajdujących się około centymetr od niego zdrowych tkanek. Powstałe za sprawą operacji ubytki kości żuchwy, szczęki, a także tkanek miękkich, są uzupełniane dzięki zabiegom chirurgii rekonstrukcyjnej.

W niektórych przypadkach przy leczeniu szkliwiaka stosuje się radioterapię – ma to miejsce głównie u osób w podeszłym wieku, u których operacja mogłaby wiązać się ze zbyt dużym ryzykiem, a także gdy guz jest zbyt rozległy bądź zlokalizowany w nieoperacyjnym miejscu. Co ważne, szkliwiak jest odporny na chemioterapię, więc w jego przypadku nie stosuje się tego typu leczenia.

Rokowania - czy ten guz ma tendencję do wznowy nawet po wielu latach?

Szkliwiak należy do nowotworów, które charakteryzują częste nawroty, więc po jego usunięciu konieczne jest pozostawanie przez pacjenta pod ścisłą kontrolą chirurga; niezbędne jest regularne wykonywanie zdjęć radiologicznych, które pozwolą ocenić, czy choroba nie nawraca.

Jeśli szkliwiak zostanie wykryty odpowiednio wcześnie i całkowicie usunięty, rokowania są dobre. Nieco gorzej sytuacja wygląda w przypadku szkliwiaka złośliwego, a zatem tego powodującego przerzuty. Sposób leczenia i rokowania są tutaj zależne od ilości przerzutów, liczby zajętych narządów, oraz lokalizacji guza.