W naszej jamie ustnej może występować więcej lub mniej zębów niż u innych. W tym pierwszym przypadku mówimy o zjawisku hiperdoncji, natomiast w tym drugim – o hipodoncji. Na czym dokładnie polega hipodoncja i jakie są jej rodzaje? Czy hipodoncja jest dziedziczna? Co właściwie jest jej przyczyną?
Na czym polega hipodoncja?
Hipodoncja jest schorzeniem wrodzonym, które wyróżnia się brakiem części zawiązków zębowych oraz zębów zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Według szacunków boryka się z nią 5,5% społeczeństwa, w tym więcej kobiet niż mężczyzn. Ponadto hipodoncja zazwyczaj dotyczy zębów siecznych bocznych i górnych. Może występować samodzielnie lub współistnieć z wieloma schorzeniami genetycznymi, np. zespołem Downa. Pacjenci, u których występuje opisywane zjawisko, nie posiadają jednego zęba lub wielu zębów. Jeśli w uzębieniu brakuje zębów trzonowych trzecich, wówczas nie mówimy o hipodoncji.
Hipodoncja – rodzaje
Możemy wymienić następujące rodzaje hipodoncji:
- oligodoncja – gdy w jamie ustnej brakuje co najmniej sześciu zębów
- mikrodoncja – gdy w jamie ustnej występują bardzo małe zęby, które swoją strukturą nie różnią się od tych naturalnych
- taurodentyzm – gdy komora zęba trzonowego jest powiększona pionowo kosztem długości jego korzenia.
Hipodoncja – przyczyny
Wyróżniamy kilka przyczyn hipodoncji. Oto one:
- urazy
- radioterapia
- chemioterapia
- uwarunkowania genetyczne
- stosowanie niewłaściwej diety
- zaburzenia unerwienia zawiązków zębowych
- choroby somatyczne matki podczas ciąży
- stosowanie leków w ciąży (np. przeciwpadaczkowych).
Czy hipodoncja jest dziedziczna?
Najczęstszą przyczyną hipodoncji są właśnie predyspozycje genetyczne. Dowodem na to jest dość częste występowanie tego schorzenia u bliźniąt oraz jego pojawianie się w kolejnych pokoleniach. Istnieje wiele genów, które odpowiedzialne są za brak części zawiązków zębowych lub zębów. Zazwyczaj są to geny MSX1 i PAX9. Dziedziczenie może być autosomalne lub związane z płcią. Może również posiadać charakter recesywny bądź dominujący.
Hipodoncja – leczenie
Sposób leczenia hipodoncji wybiera się w oparciu o wiek pacjenta oraz liczbę brakujących zębów w jego jamie ustnej. U niektórych brak zębów jest niezauważalny, gdyż przesuwają się one samoistnie i zapełniają wolne przestrzenie. Leczenia wymagają Ci pacjenci, którzy nie posiadają co najmniej kilku zębów oraz dotyczą ich zaburzenia w funkcjonowaniu narządu żucia.
Nieprawidłowości w rozwoju zębów diagnozuje się po pojawieniu się uzębienia, czyli w wieku około sześciu lat. Leczenie polega wówczas na zastosowaniu protez ruchomych, które pomagają w gryzieniu i żuciu pokarmu. W przypadku dzieci konieczne są częstsze wizyty kontrolne i dostosowywanie protez, a to z uwagi na zmiany budowy szczęki i kości czaszki, charakterystyczne dla młodego wieku.
U dzieci w wieku od siedmiu do dwunastu lat najlepiej sprawdzą się kompozytowe nadbudowy zębów stałych, które nakłada się na starte korony lub zęby objęte mikrodoncją. Takie działanie poprawia estetykę zgryzu, a także funkcję żucia oraz samopoczucie dziecka.
Jeśli rozwój struktur twarzoczaszki zostanie zakończony, czyli mniej więcej w czasie od szesnastego do dwudziestego roku życia, najlepszym sposobem na wyleczenie hipodoncji będzie wstawienie implantów pojedynczych bądź zastosowanie implantów oraz konstrukcji protetycznych. W przypadku osób dorosłych, u których opisywane schorzenie nigdy nie było leczone, stomatolog proponuje wszczepienie implantów bądź założenie mostów adhezyjnych. Jeśli mamy do czynienia z rozległymi zmianami, konieczne może okazać się użycie mostów protetycznych lub wykonanie protezy zębowej.
