Czym jest zębiak i jak wygląda leczenie tego nowotworu?

Ząbkowanie jest trudnym okresem zarówno dla dziecka, jak i samych rodziców. Kiedy jednak mleczaki zakończą proces swojego wyrżnięcia się, dla ogółu jest to koniec kłopotów. Czasem jednak zdarza się, że dziecko zaczyna uskarżać się na dyskomfort i ból w trakcie wypadania zębów mlecznych, których miejsce mają zająć zęby stałe. Nie jest to z pewnością sytuacja normalna – wypadanie mleczaków to bezbolesna rutyna, która nie powinna sprawiać dziecku zbyt dużych problemów. Co więc oznaczają takie dolegliwości? Zapewne stoi za nimi ondontoma, zwana też zębiakiem. Jest to łagodna odmiana nowotworu, przyjmującego postać guza.

Jak powstaje zębiak? Wśród przyczyn m.in. wymienia się czynniki genetyczne 

Zębiak należy do zębopochodnych guzów. Formuje się u dzieci w różnym wieku, aczkolwiek najczęściej dotyka on osób młodych z przedziału wiekowego 10-14 lat. Dość charakterystycznym objawem jest tu znacznie szybszy rozwój, niż w przypadku zdrowych zębów stałych oraz zębów mądrości. I chociaż uważa się, że za zębiakiem przeważnie stoi wada genetyczna, tak może się on pojawić także u osoby zdrowej, z powodu zakażenia lub urazu. Jeśli u nikogo dorosłego z Waszej rodziny nie występował guz zębopochodny, nie oznacza to, że nie jesteście nim zagrożeni.

Kości szczęki to nie wszystko — gdzie jeszcze rozwija się zębiak?

Guz ten pojawia się na ogół w kości szczęki lub żuchwy. Czasem zdarza się jednak, że zaczyna się on rozwijać w dziąśle. Zębiaki są następstwem urazów i wad genetycznych, w wyniku których pojawiły się zaburzenia rozwoju zęba. W ich wnętrzu znaleźć można zresztą geny, które odgrywają ważną rolę w tym, jak kształtuje się uzębienie. To właśnie na podstawie tego składu naukowcy ustalili, że genetyka stoi za większością przypadków wystąpienia zębiaka.

Rozpoznanie tego nowotworu nie jest takie proste - guz bywa niewidoczny

Należy tu też wspomnieć o tym, że zębiaki są niewidoczne. Jest to o tyle ważny problem, że znacząco utrudnia to diagnozę. Dlatego też tak ważne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego przed zabiegiem. Pozwoli to nam na natychmiastowe rozpoznanie problemu. Zwłaszcza, że samo schorzenie nie należy do szczególnie pospolitych, więc spora liczba dentystów zapewne będzie się głowić początkowo, co może trapić młodego pacjenta.

Zębiak - jakie objawy daje, jak wykrywać ten guz? 

Zębiaki rozwijają się zazwyczaj bez żadnych objawów ubocznych, jak wspominaliśmy we wcześniejszym akapicie, nie dają objawów, które mogłyby nas zaniepokoić. Zdarza się jednak, że kiedy mają już duże rozmiary, nowotwory jamy ustnej mogą powodować:

• zniekształcenie wyrostka zębodołowego,
• przetrwałe zęby mleczne,
• ząb zatrzymany - zębiak pojawia się w jamie ustnej i uciskając na zawiązek zęba stałego, hamując proces wyrzynania się zębów, 
• bóle neuralgiczne - pojawiają się, kiedy guz uciska na gałęzie nerwu trójdzielnego.
• zaburzenia zgryzowe, rozchwianie zębów. nabyte wady zgryzu, 

Usunięcie zębiaka - jak szybko się na nie zdecydować?

Tymczasem z usunięciem zębiaka naprawdę nie ma sensu czekać. Jest on bowiem nie tylko bolesny, ale też, w połowie przypadków, blokuje on rozwój zęba stałego, nie pozwalając mu na wyrżnięcie się. Dlatego tak ważna jest ochrona dziecka przed próchnicą oraz wszelakimi infekcjami i urazami. O ile wad genetycznych uniknąć się nie da, tak ostrożność i poprawna higiena jamy ustnej, wraz z regularnymi wizytami kontrolnymi u stomatologa, tylko przyczynią się do dalszego utrzymania statusu zębiaka jako schorzenia rzadkiego. Zwłaszcza, że leczenie nie zawsze potrafi być skuteczne, niestety.

Do czego doprowadza rozwinięty zębiak?

Rozwinięty guz może skutkować:

- Zniekształconym wyrostkiem zębodołowym
- Silnymi bólami, w szczególności w sytuacjach, kiedy zębiak naciska nerw trójdzielny
- Zatrzymaniem mleczaków w jamie ustnej
- Niemożnością wyżynania się zębów stałych, najczęściej kłów i siekaczy
- Rozchwianiem lub przesunięciem się zębów, znajdujących się w jego sąsiedztwie

Rodzaje zębiaków

Wyróżniamy następujące odmiany tego schorzenia:

• zębiak mieszany
• włókniakozębiak szkliwiejący
• zębiak złożony

Czym jest zębiak mieszany?

Zębiak mieszany pojawia się u osób w wieku 15 lat. Jest to schorzenie występujące pojedynczo w jamie ustnej, zaś jego nazwa bierze się z tego, że składa się on z mieszanki szkliwa, zębiny i miazgi, które zostają ze sobą zmieszane w wyniku zaburzeń.

Czym cechuje się włókniakozębiak szkliwiejący?

Włókniakozębiak szkliwiejący powstaje na ogół na tyłach szczęki. Pozostawiony sam sobie, zaczyna rosnąć, niszcząc stopniowo kość żuchwy.

Zębiak złożony - co to jest?

Zębiak złożony składa się z kolei z torebki, wewnątrz której znajduje się guz. W jego wnętrzu znaleźć można z kolei mnóstwo małych, zniekształconych zębów oraz ich elementów. Przeważnie pojawia się z przodu szczęki, uniemożliwiając tym samym prawidłowe wyżynanie się zębów w ich okolicy.

Czym jest zębiak zestawny (compound odontoma)?

Zębiak zestawny jest guzem łagodnym, zawierającym m.in. nabłonek zębotwórczy. To bardziej regularna forma zębiaka, która przyjmuje postać wielu drobnych, szczątkowych ząbków, zwanych inaczej odontoidami, których cechą wyróżniającą jest prawidłowy układ i stosunek tkanek zęba: szkliwa, cementu, zębiny i miazgi.

Jak go leczyć?

Zębiaka nie zwalczymy lekami. Tutaj konieczna jest interwencja chirurgiczna, podczas której lekarz usunie guza wraz z torebką. Pozwoli to na zapobiegnięcie ponownemu budowaniu się go. Wycięty fragment jest następnie poddawany badaniom histopatologicznym, w celu ustalenia przyczyny samego schorzenia oraz jego natury. Sama operacja jest bezbolesna, wykonywana na znieczuleniu miejscowym. Prawidłowo wykonana, pozwoli ona naszym zębom na prawidłowe wyrżnięcie się.

Jeśli zęby zostały już jednak przesunięte przez guza, konieczne będzie zastosowanie wyciągu, dzięki któremu możliwe będzie naprostowanie ich, poprzez zastosowanie leczenia ortodontycznego. W nieco poważniejszych, aczkolwiek rzadkich, przypadkach stosuje się protezy bodźcowe. Nie dają one jednak stuprocentowej gwarancji powodzenia, zaś leczenie z ich wykorzystaniem trwa dłużej.

W najgorszym przypadku, zębiak doprowadza do uszkodzenia kości. W takich sytuacjach konieczne jest odbudowanie jej i wykorzystanie implantu zęba, ponieważ stały został zniszczony wraz z kością. Jest to najbardziej złożona i kosztowna sytuacja, lecz naprawa kości z założonym implantem dają gwarancję prawidłowego funkcjonowania do końca życia.

Zębiak - czy ten nowotwór boli?

Zębiaki nie dają dolegliwości bólowych, a więc jeśli dany pacjent skarży się na ból szczęki lub żuchwy, prawdopodobnie mamy do czynienia z innego rodzaju schorzeniem. Wzrost zębiaków jest bardzo powolny, a po zakończeniu procesu tworzenia się zębów zostaje on zahamowany – guzy większe niż 6 cm są rzadkością.

Czy zębiak jest niebezpieczny dla zębów sąsiadujących z guzem?

Okazuje się, że zębiak może być niebezpieczny dla zębów, które sąsiadują z guzem. Czasami może dochodzić do rozchwiania i przemieszczenia zębów sąsiadujących z guzem oraz do rozdęcia kości wyrostka zębodołowego. To z kolei niekiedy wymusza podjęcie takich kroków, jak chociażby leczenie ortodontyczne czy ekstrakcja danego zęba.